Fettah Efendi Eğitim ve Düşünce Derneği’nin Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) desteği ile yürüttüğü “Osmanlı Ortak Mirasımız” projesi kapsamında bu ay “Osmanlı’da Bürokrasi: Vezirler ve Divan” konulu seminer düzenlendi.
Uluslararası Balkan Üniversitesi (IBU) Kampüsü’nde düzenlenen seminere konuşmacı olarak İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Zahit Atçıl katıldı.
Akçıl, seminer sonrası yaptığı açıklamada, bugünkü seminerde Osmanlı’nın bürokratik yapısının birkaç özelliği ele aldıklarını ifade etti.
Dinavı Hümayün’ün yapısı ve Fatih Sultan Mehmet’in çıkartmış olduğu Kanunname-i Ali Osman’daki hükümlerin nasıl icra edildiğinden de söz ettiklerini dile getiren Atçıl, Osmanlı vezirlerinin Divanı Hümayün’ün başı olarak nasıl bir profil çizdiğinden bahsettiklerini aktardı.
Atçıl, “Ben temel olarak Osmanlı bürokrasisindeki vezirliğin tarihinin bürokrasinin gelişmesinde çok önemli bir rol oynadığını düşünüyorum ve bunu birkaç döneme ayırmak gerektiği kanaatindeyim. İlk önce Fatih’in İstanbul’un fethine kadarki dönem ‘Ulema Vezirleri’ olarak nitelendireceğimiz vezirler vardı. Sonrasında Balkan aristokrat çocuklarının vezir olarak göreve geldiklerini görüyoruz. Sonrasında Kanuni döneminden başlamak üzere 17. Yüzyılın ortasına kadar devşirme ve köylü çocuklarının alınıp enderunda yetiştirilip sonrasında da vezirlik makamına getirilen kişilerden ibaret bir dönemden bahsedebiliriz.” dedi.
Divanı Hümayün’ün 16. yüzyılın ortasından itibaren artık tam anlamıyla bir yönetim organizasyonu olarak görevi devralmaya başladığını söyleyen Atçıl, şöyle devam etti:
“Bu dönemde vezirler tam olarak Divanı Hümayün’ün başı olarak tam yetkili kişilerdi. Bir de yeni bürokratik yapıların çıkmasına paralel olarak yeni kayıtlar ortaya çıktı. Bu da gösteriyor ki artık sadrazamlar daha öncekilere benzer bir şekilde hem güçlüler ama aynı zamanda sorumlu vezirlerdi. Bu bakımdan bizim mühimme defterleri ve ruus defterleri bu açıdan bize çok önemli kayıtlar ortaya koyuyor.”.
Fettah Efendi Derneği’nin YTB desteğiyle düzenlediği projeye ayrıca Medeniyet Üniversitesi, Uluslararası Balkan Üniversitesi, Balkan Hayrat İlim, Kültür ve Sanat Vakfı ile Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Derneği (EBSAD) katkı sunuyor.
Bir yıl süren projenin genel amacı Balkanlar’da özelliklede Kuzey Makedonya’da Osmanlı Ortak Mirasına vurgu yaparak katılımcıları Osmanlı tarihi ile buluşturmak.
Osmanlı Ortak Mirasımız projesi kapsamında her ay düzenli olarak Uluslararası Balkan Üniversitesi kampüsünde Osmanlı tarihi araştırmalarında uzman bir akademisyen belirli bir konuda sunum gerçekleştiriyor.
Şimdiye kadar, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu’nun katılımıyla “Konu, Yöntem ve Amaç Açısından Osmanlı Felsefe-Bilim Tarihine Bir Giriş”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İbrahim Halik Üçer’in katılımıyla “Tanıklık, yetkinlik ve önderlik: Ebu’s-suûd Efendi’nin gözüyle XVI. yüzyıl Osmanlısında ümmeti tanımlamak”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Hakkı Kadı’nın katılımıyla “Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Yapısı” ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın’nın katılımıyla “Osmanlı Devleti’nde Hukuk ve Adalet” konulu seminerler gerçekleştirildi.
Katılımcılar ayrıca Balkan Hayrat Vakfı’nın koordine ettiği Osmanlıca kursuna da iştirak ediyor.
